دیگ بخار

دیگ بخار یا بویلر یک سیستم گرمایشی است که با استفاده از انرژی حرارتی، آب را به بخار تبدیل می‌کند. در واقع دیگ بخار یک مبدل حرارتی است که بخار را برای مصارف خارجی تولید می‌کند و دارای محفظه احتراق و مخزن آب است. دیگ بخار سوخت را برای گرم کردن آب می‌سوزاند و آن را به بخار تبدیل می‌کند. این سیستم گرمایشی از یک مخزن بسته تشکیل شده که در آن بخار آب به وسیله گرمای ناشی از احتراق تولید می‌شود و حرارت را با خود به سایر بخش‌ها منتقل می‌کند.

درون دیگ بخار شامل دو بخش یعنی بخش آتش (fire) و بخش آب (water) است. سطح گرمایی بویلر بخار به مجموع همه سطوح در بخش حریق دیگ بخار گفته می‌شود. تمام بخش‌های داخلی و زیر فشار یک بویلر بخار از آلیاژهای آهنی ساخته می‌شود. بویلرها از نظر نوع جنس به دو مدل چدنی و فولادی تقسیم‌ بندی می‌شوند. بویلر بخار چدنی برای ایجاد بخار کم فشار ساخته می‌شود، اما اکثر دیگ‌های بخار و بویلر آب گرم از نوع فولادی می‌باشند.

کاربرد دیگ بخار

دیگ بخار دارای کاربرد های بسیاری است به همین دلیل امروزه مدل و برند های مختلف آن به مقدار مازاد در بازار به فروش میرود. نمونه های مختلف آن که با استفاده از فناوری جدید ساخته و طراحی شده اند، به دلیل داشتن قابلیت های ویژه به طور عمده در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند.

از جمله مهمترین کارایی آن می تواند موارد زیر را نام برد:

• کارواش بخار
• کارگاه های تعمیرات خودرو
• کارخانجات صنعتی
• استریلیزاسیون
• میکروب کشی
• نماشویی
• نظافت ساختمان
• شستشوی مبلمان
• صنایع بلوک زنی
• صنایع جدول زنی
• شست و شوی مخازن سی ان جی
• مرغداری ها
• پرورش قارچ
• غذاسازی
• دامداری ها
• و...

همانطور که مشاهده می کنید، کارایی این نوع از محصولات بسیار زیاد است، به همین دلیل باید در تولید و طراحی آنها اصول و دستورالعمل های مختلف در اولویت قرار گیرد. به دلیل اهمیت کاربرد این محصولات، سودجویان بسیاری در بازار هستند که در صدد فروش محصولات تقلبی خود می باشند، آنها معمولا هزینه ی کمتری را برای خرید پیشنهاد می دهند تا از این طریق بتوانند توجه خریدار را به سوی خود جلب کنند. در نظر داشته باشید که هیچ ارزانی، بی دلیل نخواهد بود. محصول با کیفیت خریداری کنید تا بتوانید برای مدت طولانی از کارایی آن برخوردار باشید.

مزایای دیگ بخار

دیگ های بخار مزایای گسترده ای دارند، در زیر به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:

• تنوع در ظرفیت، نوع و فشار کار این تجهیزات سبب شده تا شما بتوانید در ظرفیت مورد نیاز آن را سفارش دهید.
• جنس فولادی دستگاه راندمان و طول عمر آن را افزایش می‌دهد.
• راندمان احتراق سوخت در دیگ های فولادی بالاتر از چدنی است.
• برای احتراق دیگ های بخار می توان از انواع سوخت های مصرفی نیز بهره برد.
• دیگ های بخار توانایی تحمل فشارهای بالایی را دارند.
• و ...

اجزای تشکیل دهنده دیگ بخار

مشعل

مشعل دیگ بخار، یکی از اجزاء اصلی ولی جدا از دیگ بخار بوده که پس از ساخت دیگ بخار بر روی آن نصب می گردد. عملکرد اصلی مشعل تبدیل سوخت به انرژی حرارتی می باشد. دیگ های بخار می تواند با مشعل با سوخت های مختلف کار کند. مهمترین سوخت های مصرفی در دیگ ها گاز ، گازوئیل و مازوت می باشد. بنابراین امکان انتخاب دیگ با مشعل گاز سوز، گازوئیل سوز، دوگانه سوزِ گاز و گازوئیل و سه­ گانه سوزِ گاز و گازوئیل و مازوت فراهم می باشد.

پمپ

وظیفه پمپ در دیگ بخار تامین و تزریق آب مورد نیاز به دیگ می باشد. پمپ باید بتواند مقدار آبی که در دیگ به بخار تبدیل می گردد را جبران نموده و از کاهش سطح آب دیگ جلوگیری نماید. پمپ تغذیه دیگ های بخار معمولاً از نوع طبقاتی و استنلس استیل می باشد.

نصب یک صافی در مسیر ورودی به پمپ جهت جلوگیری از ورود هرگونه ذرات خارجی موجود در آب به پمپ ضروری است. همچنین بعد از پمپ نیاز به یک شیر یکطرفه بوده تا از برگشت بخار از دیگ به پمپ و آسیب رساندن به پمپ جلوگیری نماید.(شیر یکطرفه بعد از پمپ در کارخانه نصب گردیده است.) لازم است از کارکردن پمپ بدون آب جلوگیری نمایید.

شیر تغذیه

شیر تغذیه بعد از پمپ و قبل از دیگ نصب می گردد. این شیر دارای یک عدد یکطرفه (Check Valve) بوده و از برگشت آب یا بخار به داخل پمپ جلوگیری می نماید. (به دلیل اطمینان بیشتر، در دیگ های بخار تولیدی گروه صنعتی انصار معمولاً یک عدد شیر یکطرفه بین فلنجی استنلس استیل اضافی نیز قبل از شیر تغذیه نصب می گردد.) این شیر باید دائما در حالت کاملاً باز بوده تا آب به راحتی وارد دیگ گردد. بعد از آبگیری و قطع پمپ نیز شیر یکطرفه از برگشت آب یا بخار به پمپ جلوگیری می نماید.

اپراتور باید با کنترل حرارت لوله ارتباطی بین شیر تغذیه و پمپ از عدم برگشت آب و بخار به پمپ مطمئن گردد. این کار بلافاصله بعد از خاموش شدن پمپ باید صورت گیرد. در صورت برگشت آب و بخار به داخل پمپ سریعاً بایستی شیر تغذیه را بسته و از ورود آب و بخار به پمپ جلوگیری به عمل آید. سپس پیچ های قسمت یکطرفه را باز نموده و شیر یکطرفه را از هرگونه جرم یا رسوب که مانع عملکرد صحیح شیر گردیده است پاک نموده و مطمئن شوید سطوح آب بندی خراش یا خوردگی نداشته باشند.

اگر سطح آب در مخزن تغذیه یا دی اریتور بالاتر از سطح آب دیگ است هنگام خاموش بودن و عدم وجود فشار در دیگ، شیر تغذیه را ببندید تا آب از مخزن به دیگ وارد نشده و لبریز نگردد.

نشان دهنده سطح (آبنما)

نشان دهنده سطح (Level Indicator) یا آبنما وظیفه نمایش سطح آب درون دیگ را به عهده دارد. متناسب با ظرفیت دیگ و مطابق استاندارد تعداد آبنما های دیگ یک یا دو عدد خواهد بود. نشان دهنده های سطح آب به دو صورت مغناطیسی و یا شیشه ای تولید شده که استفاده از هر یک مزایا و معایب خود را دارا می باشد.

از آنجا که مشاهده سطح آب توسط اپراتور از اهمیت ویژه ای برخودار است لازم است همواره شیشه محافظ و لوله شیشه ای آبنما تمیز نگه داشته شود. جهت اطمینان از عملکرد صحیح و تمیز نمودن محفظه آبنما لازم است به صورت دوره ای شیر تخلیه زیر آب نما باز شده تا محفظه از رسوبات پاک گردد.

کنترل کننده سطح

کنترل کننده سطح یا لِوِل کنترل (Level Control) وظیفه کنترل سطح آب درون دیگ را به عهده دارد. متناسب با ظرفیت دیگ و مطابق استاندارد تعداد کنترل کننده های سطح دیگ یک یا دو عدد خواهد بود. این کنترل کننده ها به گونه ای طراحی شده اند که کلیه کنترل های لازم برای خاموش و روشن کردن پمپ تغذیه، روشن و خاموش کردن مشعل و اخطار سطح پایین آب ( متناسب با سطح آب درون دیگ) را به طور اتوماتیک انجام دهد.

هنگامی که در اثر تبدیل آب به بخار، سطح آب از حد مشخصی (Low Water) درون دیگ پایین تر آید این کنترل کننده ها توسط تابلو کنترل به پمپ تغذیه فرمان داده و با روشن شدن پمپ، موجب افزایش سطح آب درون دیگ می گردند. با افزایش سطح آب و رسیدن به سطح مشخص شده (High Water) مجدداً فرمان قطع پمپ تغذیه صادر می­ گردد. این سیکل در صورت عملکرد صحیح دیگ تکرار می گردد.

اگر به هر دلیل پس از کاهش سطح آب، عمل آبگیری مجدداً انجام نگرفته و در اثر ادامه کارکرد دیگ، سطح آب از سطح خیلی کم (Low-Low Level) پایین تر آید جهت جلوگیری از بی آبی و سوختن دیگ، ضمن به صدا درآمدن آژیر هشدار، به مشعل فرمان قطع داده خواهد شد.

شیر تخلیه کنترل سطح (شیر تخلیه مرحله ای)

این شیر که در زیر کنترل کننده های سطح نصب شده و به آن شیر تخلیه مرحله ای یا شیر زیر موبری نیز می­ گویند، وظیفه پاکسازی و تخلیه کامل محفظه شناور و اتصالات آب و بخارِ کنترل سطح از رسوبات را به عهده دارد.

مراحل تخلیه شیر امکان پاکسازی مسیر ورودی آب (به پایین لول کنترل)، مسیر ورودی بخار (به بالای لول کنترل) و همچنین محفظه شناور لول کنترل را به وجود می آورد. تخلیه این ارتباطات به صوت جداگانه در مراحل مشخص عملکرد شیر صورت می گیرد.

در حالت عملکرد نرمال شیر، دستگیره شیر تا آخر (خلاف جهت عقربه های ساعت) باز می باشد. لازم است برای عملکرد صحیح این شیر و کنترل کننده سطح، روزانه حداقل یکبار شیر را کاملاً بسته (در جهت عقربه های ساعت) و مجدداً باز نمایید تا داخل محفظه شناور و مسیر شیر زیر موبری کاملاً عاری از رسوبات گردد.

آب مورد استفاده برای دیگ های بخار بایستی از نظر املاح در حد استاندارد باشد با این وجود در صورت عدم استفاده به موقع و روزانه از شیر زیر موبری مسیرهای ارتباطی آب و بخار به لول­ کنترل و همچنین محفظه شناور در اثر رسوبات مسدود شده و باعت عدم عملکرد صحیح لول­ کنترل و در نتیجه پایین آمدن سطح آب و حتی گاه سوختن دیگ می گردد.